PORADNIK - TEKST POCHODZI Z NASZEGO BLOGA - WYŁĄCZNIE DO ODCZYTU
Każdy z nas – miłośników koni – stanął lub stanie przed trudnym wyborem, jakim z pewnością jest dobór odpowiedniego sprzętu jeździeckiego. Stając się najszczęśliwszym na świecie właścicielem konia, musimy rozpocząć ciężką i skomplikowaną przygodę jaką jest dopasowywanie poszczególnych elementów tak, aby jak najlepiej spełniały one swoje funkcje oraz żebyśmy wraz z koniem byli z nich zadowoleni.
Wędzidło jest najmocniej oddziałującym elementem na konia, ponieważ znajduje się w jego pysku. Tak naprawdę od prawidłowo dobranego wędzidła i siodła zależy nie tylko komfort, wygoda i stan psycho-fizyczny konia, ale też cała nasza ogólnie pojęta „jazda konna”.
Do czego właściwie służy wędzidło?W bardzo wielu źródłach wciąż przeczytamy, iż służy ono DO KIEROWANIA. Jednak jeździectwo jak wszystkie inne dziedziny życia rozwija się prężnie i z pewnością na wielu szkoleniach usłyszycie już powtarzaną mantrę - DO KIEROWANIA KONIEM SŁUŻY DOSIAD. Oczywiście w sytuacjach awaryjnych, gdy koń np. niespodziewanie się spłoszy, wędzidło jest naszym „awaryjnym hamulcem ręcznym”, ale podkreślam TYLKO W SYTUACJACH AWARYJNYCH.
Najlepszym dowodem na powyższe stwierdzenie są zawody międzynarodowe, gdzie startujący zawodnicy pokazują wysokie elementy ujeżdżenia i całe parkury właśnie bez ogłowia. Warto wspomnieć, że jazdę bez ogłowia z najwyższymi elementami ujeżdżeniowymi na arenach międzynarodowych pokazał pod koniec ubiegłego wieku Polak - pan Andrzej Sałacki na koniu Czcionka (znajdziecie na YouTube). W zeszłym roku w Polsce odbywały się Mistrzostwa Świata w skokach przez przeszkody bez ogłowia, więc proszę, nie dajcie sobie wmówić, że bez ogłowia jeżdżą tylko naturalsi. Bez ogłowia jeżdżą po prostu świetni jeźdźcy!
Co wziąć pod uwagę, jakie są kryteria doboru właściwego?
- budowę końskiego pyska - chodzi tutaj o szerokość pyska, która będzie wyznaczała rozmiar wędzidła oraz o ilość miejsca miedzy górną a dolną szczęką wyznaczającego grubość
- wiek i doświadczenie konia - młode konie absolutnie nie powinny rozpoczynać pracy pod siodłem z ostrym wędzidłem. Koniom starszym w zależności od doświadczenia oraz stopnia wytrenowania, dobiera się wędzidła w zależności od rodzaju pracy i celów jakie są stawiane przed koniem.
- materiał z jakiego jest wykonane wędzidło - nie wszystkie konie są w stanie zaakceptować w pysku metal. Dlatego na rynku dostępne są też wędzidła skórzane, gumowe, plastikowe i z innych tworzyw sztucznych przyjaznych dla konia w strukturze a nawet smaku.
- doświadczenie jeźdźca - im mniej doświadczony jeździec tym delikatniejsze wędzidło powinno się znajdować w pysku konia. Niestety osoby uczące się często w sytuacjach utraty równowagi chwytają się właśnie za wodzę, ciągnąc za nie i tym samym, przy ostrym wędzidle, mogą sprawiać ogromny ból koniowi.
Jakie są rodzaje wędzideł i komu są dedykowane?
- pojedynczo łamane - najpopularniejsza grupa z racji budowy i bardzo silnego działania na podniebienie oraz na dolną szczękę konia. Występują w bardzo wielu wariantach materiałowych (plastikowe, gumowe, skórzane, tworzywa sztuczne), maja różne rodzaje pierścieni (zwykłe, D pierścień, wielokrążki, z wąsami), mogą być zwykłe lub oliwkowe.
- podwójnie łamane - są łagodniejsze i podobnie jak przy pojedynczo łamanych zarówno materiałowo jak i z rodzajami pierścieni jest ich ogromny wybór. Tutaj nacisk na podniebienie jest delikatniejszy, ale pozostaje przy mocnym użyciu, nacisk na dolną szczękę.
- proste /anatomiczne - wędzidła anatomiczne swoim kształtem pozostawiają miejsce dla końskiego języka. Młodym koniom poleca się ten kształt wędzidła w wersji jakiegoś miękkiego materiału (skórzane lub miękkie tworzywo sztuczne – uginające się w przypadku mocnego pociągnięcia za wodze przez niesfornego młodziaka).
- pelhamy, munsztukowe czy hackamore
- Wszystkie z powyższych rodzajów wędzideł mogą posiadać np. wąsy. Służą one do ustabilizowania wędzidła w pysku po to aby w sytuacji jakiegoś ostrego manewru głową, jeździec nie przeciągnął wędzidła na bok trzymając za jedną wodzę.
- Na rynku jest też mnóstwo wędzideł zaopatrzonych w zabawki dla języka. Mają one za zadanie koncentrować uwagę konia na sobie i prowokować go do żucia tegoż wędzidła.
- Mocowanie typu cyganka może być zastosowane praktycznie do wszystkich typów wędzideł wzmacniając ich działanie.
Jeszcze jedną istotną kwestią jest ciężar metalowych wędzideł, stąd ich nazwa „pełne” – ciężkie (dla doświadczonych jeźdźców) i „puste” – lekkie (dla początkujących).
Skąd wiemy, że naszemu koniowi coś się nie podoba?
Na wstępie może kilka słów o nachrapniku.
Służy on do niczego innego jak tylko do uniemożliwieniu otwierania pyska przez konia. Dlatego tak istotna jest prawidłowa siła zapięcia nachrapnika oraz jego dobór w zależności od sytuacji. Gdy mamy do czynienia z końmi szkółkowymi lub pracującymi z niedoświadczonym jeźdźcem wskazane jest, aby nachrapnik był zapięty bardzo delikatnie, by koń w razie potrzeby mógł uchronić pysk przed dyskomfortem. W szkółkach nauki jazdy zbędne też są skośniki, które źle zapięte dołożą tylko problemów.
W sytuacji kiedy ręka jeźdźca nie posiada jeszcze wystarczającego wyczucia i delikatności pracy, koń potrafi na kilka sposobów próbować nam o tym „powiedzieć”:
- najczęstszym objawem niezadowolenia jest otwieranie pyska w trakcie jazdy
- innym sposobem jest szybki ruch głową konia w dół, najdalej jak się da, aby wyciągnąć jeźdźcowi wodze z rąk i poluzować nacisk wędzidła choć na chwile
- z pewnością też wielu z was widziało konia, który dość mocno zadziera głowę w górę. Nie jest to na pewno wygodna dla niego pozycja, ale jedyna w której wędzidło opiera się o kąciki pyska a nie o żuchwę, co również przynosi mu ulgę.
- oczywiście do bardzo niepojących sygnałów będą należały wszelkie nerwowe i mocne rzucania głową w trakcie jazdy, chowanie pyska za wędzidłem - czyli unikanie jakiegokolwiek kontaktu z ręką co prowadzi do mocnego przeganaszowania się konia oraz w sytuacjach już ekstremalnych, ponoszenie na tak zwanym zagryzionym wędzidle.
Mam nadzieję, że chociaż ogólnie przybliżyłam wam rodzaje, działanie i znaczenie dobrze dobranych wędzideł w jeździectwie. Zachęcam was serdecznie do sprawdzania co jakiś czas precyzji działania waszego dosiadu poprzez proponowanie swojemu koniowi jazdy np. w kantarze lub z cordeo, oczywiście pod okiem kogoś doświadczonego. Polecam! Koń będzie bardzo wdzięczny
tekst: Agnieszka Karaszewska
Macie ochotę na więcej? Klikniknij tu >>>> i przeczytaj kolejne artykuły jeździeckie! :)
